รังสีรักษา คืออะไร

รังสีรักษา คือ การรักษาโรควิธีการหนึ่ง โดยใช้รังสีเป็นตัวรักษา แทนการใช้ยา และให้การรักษาโดยแพทย์เฉพาะทางที่ให้การรักษาด้านรังสีรักษา เรียกว่า รังสีรักษาแพทย์ หรือ แพทย์รังสีรักษา




รังสีที่นำมาใช้รักษาโรค มีหลายชนิด แต่ถ้าเป็นรังสีรักษา จะหมายถึงการรักษาด้วยรังสีประเภท ไอออนไนเซชัน (ionization) ซึ่งเป็นรังสีประเภทเดียวกับรังสี เอ็กซ์ ซึ่งเรารู้จักกันดี ที่ใช้ในการตรวจโรค เรียกว่าตรวจเอ็กซเรย์ (x-rays) แต่รังสีที่ใช้รักษาโรค มีพลังงานสูงกว่ารังสีเอ็กซ์ ทีใช้ตรวจโรคมากเป็นหลายๆเท่า และใช้จำนวน/ขนาด/ปริมาณรังสีในการรักษาสูงกว่าที่ใช้ในการตรวจโรคมาก



รังสีรักษา ใช้รักษาได้ทั้งโรคมะเร็งและ โรคที่ไม่ใช่มะเร็ง แต่ส่วนใหญ่จะใช้รักษาโรคมะเร็ง ส่วนโรคที่ไม่ใช่มะเร็งแต่ใช้รักษาด้วยรังสีรักษา คือ โรคเนื้องอกทั่วไปที่ไม่ใช่โรคมะเร็ง เช่น เนื้องอกในสมอง เนื้องอกต่อมใต้สมอง โรคหลอดเลือดโป่งพองในสมอง ป้องกันการเกิดแผลเป็นจากการผ่าตัด โรคไขข้อบางชนิด และ โรคปานแดงบางชนิด ทั้งนี้การรักษาโรคทุกชนิด ทั้งโรคมะเร็ง และ โรคที่ไม่ใช่โรคมะเร็ง ด้วยรังสีรักษา ต้องมีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ว่า ควรต้องรักษาด้วยรังสีรักษา



รังสีรักษา รักษาโรคได้ เพราะ รังสีชนิดไอออนไนซ์ มีคุณสมบัติ หยุดยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์ อาจโดยการฆ่าเซลล์ หรือ ทำให้เซลล์ลดการแบ่งตัว หรือ ทำให้เกิดการอุดตันของเส้นเลือดที่ทำให้เกิดโรค จึงทำให้สามารถควบคุมโรคได้



การใช้รังสีรักษา รักษาโรค อาจมีผลข้างเคียงได้ เพราะเซลล์ที่เป็นโรคมักเกิดปะปนอยู่กับเซลล์/เนื้อเยื่อปรกติ การให้รังสีจึงมีผลต่อเซลล์/เนื้อเยื่อปรกติที่อยู่ปะปน หรือ ใกล้เคียงกับโรค แต่โดยทั่วไป ผลข้างเคียงมีโอกาสเกิดได้ไม่สูง เพราะเซลล์/เนื้อเยื่อปรกติจะทนต่อรังสีได้ดีกว่าเซลล์ของโรค ยกเว้น ในผู้ป่วยบางราย ที่เซลล์/เนื้อเยื่อไวต่อรังสีมากกว่าปรกติ เช่นในผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ผู้ป่วยมีการติดเชื้อ/การอักเสบในเซลล์/เนื้อเยื่อที่ได้รับรังสี หรือ ผู้ป่วยที่มีพันธุกรรมไวต่อรังสีมากเป็นพิเศษ มากกว่าคนทั่วไป