การใช้รังสีในการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรค

ในปัจจุบันเทคโนโลยีต่างๆมีความเจริญก้าวหน้าอย่างมาก มนุษย์ได้ใช้ประโยชน์จาก

พลังงานต่างๆทั้งที่มีอยู่ในธรรมชาติและที่มนุษย์ผลิตขึ้น การใช้ประโยชน์จากรังสีก็เช่นเดียวกัน

ในช่วงศตวรรษที่ผ่านมาได้มีการค้นพบที่สำคัญเกี่ยวกับรังสี เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2438

วิลเฮล์ม เรินต์เกน ได้ประดิษฐ์หลอดเอกซเรย์และมีการถ่ายภาพเอกซเรย์เป็นครั้งแรก ทั้งที่ก่อนหน้า

นี้มีเพียงรังสีจากธรรมชาติเท่านั้น ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439 มีการค้นพบธาตุกัมมันตรังสี

ยูเรเนียมในธรรมชาติโดย เฮนรี เบคเคอเรล หลังจากนั้นได้เริ่มมีการนำรังสีมาใช้ประโยชน์ทางด้าน

การแพทย์และการวิจัย ในปี พ.ศ. 2473 อี. โอ. ลอเรนซ์ และ เอ็ม. โอ. ลิฟวิงสโตน ได้ประดิษฐ์

เครื่องไซโคลตรอนเครื่องแรกที่สามารถผลิตลำรังสีโปรตรอน และปี พ.ศ. 2477 ได้มีการผลิตสาร

กัมมันตรังสีเป็นครั้งแรกโดย เอนริโก เฟอมิ นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ได้มีการนำรังสีมาใช้ประโยชน์

ในด้านต่างๆ ทั้งทางด้านวิทยาศาสตร์ ทางด้านการวิจัย งานทางด้านอุตสาหกรรม การดูแลป้องกัน

สิ่งแวดล้อม ทางด้านการแพทย์ และทางด้านการค้า

รังสีอยู่ในสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา หรืออาจกล่าวได้ว่าเราอาศัยอยู่ในโลกของสาร

กัมมันตรังสี แม้ในร่างกายของเราก็มีสารกัมมันตรังสี เช่น สารกัมมันตรังสีโปโลเนียม และเรเดียม

ในกระดูก สารกัมมันตรังสีคาร์บอนและโปแตสเซียมในกล้ามเนื้อ แม้ในปอดก็มีกาซเฉื่อย

กัมมันตรังสีและทริเทียม ร่างกายของเราได้รับรังสีคอสมิกจากอวกาศและจากสารกัมมันตรังสีต่างๆ

จากรอบตัวเรา ดังนั้นอาจกล่าวได้ว่าเราได้รับรังสีจากแหล่งใหญ่ 2 แหล่งคือ

1. รังสีจากธรรมชาติ เช่นรังสีคอสมิกจากอวกาศ กาซเรดอนที่เกิดจากการสลายตัวของ

เรเดียม เป็นต้น

2. รังสีที่มนุษย์ผลิต เช่นรังสีจากโรงงานไฟฟ้านิวเคลียร์ สารกัมมันตรังสีที่เตรียมจากเตา

ปฏิกรณ์ปรมาณู เป็นต้น

การใช้ประโยชน์จากรังสีในทางการแพทย์ ส่วนใหญ่มักจะเป็นการใช้เพื่อการตรวจวินิจฉัย

และรักษาโรค ตัวอย่างการตรวจวินิจฉัยทางรังสีวินิจฉัย (diagnostic radiology) เช่น การถ่ายภาพ

รังสีเต้านมเพื่อตรวจเนื้องอก การถ่ายภาพรังสีกระดูกขากรรไกรเพื่อตรวจความผิดปกติของฟัน การ

ถ่ายภาพรังสีกระดูกเพื่อวินิจฉัยภาวะกระดูกพรุนหรือการหักของกระดูก เป็นต้น ส่วนการตรวจและ

รักษาทางด้านเวชศาสตร์นิวเคลียร์ (nuclear medicine) ต้องอาศัยการบริหารสารเภสัชรังสีเข้าสู่

ร่างกายผู้ป่วย นอกจากนั้นยังมีการใช้รังสีพลังงานสูงเพื่อการรักษาโรค (radiation therapy) โดย

แพทย์ทางรังสีรักษา เช่น รังสีจากเครื่องโคบอลต์-60 หรือ เครื่องลิเนียร์ แอคซิลิเลเตอร์ (linear

accelerator)
นอกจากนี้ยังมีการประยุกต์ใช้รังสีทางการแพทย์ด้านอื่นๆ เช่น การใช้รังสีเพื่อทำให้เกิด

การปลอดเชื้อแทนการใช้ความร้อนอุณหภูมิสูง ซึ่งจะมีประโยชน์ในหลายกรณีเช่น การทำให้ปลอด

เชื้อของเนื้อเยื่อจากส่วนต่างๆของร่างกายที่แพทย์จะนำมาใช้ในการรักษา เครื่องมือทางการแพทย์

(เครื่องมือผ่าตัด ถุงมือยาง) หรือแม้แต่ยาบางชนิด เป็นต้น
 
โดย...รองศาสตราจารย์ แพทย์หญิง ภาวนา ภูสุวรรณ